Đèo Hải Vân
Đèo Hải Vân còn mang tên là đèo Ải Vân (vì bên trên đỉnh đèo xưa cơ với cùng 1 cửa ngõ ải) hay đèo Mây (vì đỉnh đèo thông thường với mây phủ phủ), cao 500 m (so với mực nước biển), lâu năm đôi mươi km, cắt theo đường ngang sản phẩm núi Bạch Mã (là 1 phần của sản phẩm Trường Sơn chạy rời rời khỏi sát biển) ở thân ái địa giới tỉnh Thừa Thiên-Huế (ở phía Bắc) và thành phố Hồ Chí Minh TP. Đà Nẵng (ở phía Nam), nước ta.
Theo sử liệu, trước năm Bính Ngọ (1306), vùng khu đất với đèo Hải Vân thuộc sở hữu nhị châu Ô, Rí của quốc gia Chămpa (còn gọi là Chiêm Thành). Sau khi được vua Chămpa là Chế Mân rời thực hiện sính nghi cầu thơm Công chúa Huyền Trân đời Trần vô năm vừa phải kể (1306), thì ngọn đèo đó là ranh giới thân ái Đại Việt và Chiêm Thành.
Khoảng một thế kỷ sau, vô năm Nhâm Ngọ (1402), căn nhà Hồ (dưới triều Hồ Hán Thương) sai tướng tá Đỗ Mãn rước quân thanh lịch tiến công Chiêm Thành, khiến cho vua nước ấy là Ba Đích Lại (Jaya Sinhavarman V) nên rời khu đất Chiêm Động và Cổ Lũy nhằm cầu hòa. Kể kể từ cơ, cả vùng khu đất với đèo Hải Vân mới nhất nằm trong hẳn về nước Đại Ngu (tức nước ta ngày nay), và phát triển thành ranh giới đương nhiên của nhị xứ Thuận Hóa và Quảng Nam, như sách Phủ Biên tạp lục của Lê Quý Đôn đang được chép: "Hải Vân bên dưới sát bờ đại dương, bên trên chọc từng mây là số lượng giới hạn của nhị xứ Thuận Hóa và Quảng Nam".
Vào thời Nguyễn, đèo Hải Vân vẫn là nơi giáp ranh thân ái Thừa Thiên và Quảng Nam. Phía bắc chân núi giáp vực đại dương với hầm Dơi, tục gọi là bến bãi Tiêu. Tương truyền xưa với thần sóng, thuyền trải qua này thường bị lật chìm, nên ngạn ngữ với câu: "Đường cỗ thì kinh Hải Vân/ Đường thủy thì kinh sóng thần Hang Dơi".